سخن دبیر همایش
پس از طرح موضوع مرجعیت علمی در جامعه علمی کشور در سال 1384، مقالات و کتاب متعددی در خصوص تبیین ابعاد مختلف این مفهوم به رشته تحریر درآمده‌اند. همچنین، در سال‌های اخیر این موضوع برگزاری همایش‌هایی در سطح کشور جهت تبیین هرچه بیشتر مفهوم مرجعیت علمی قرار گرفته است. یکی از این همایش‌ها توسط مرکز تحقیقات دانشگاه امام صادق با عنوان «به سوی مرجعیت علمی» در سال 1387 برگزار شد. دیگری، از سوی مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور وابسته به وزارت علوم در سال 1402 و مورد دیگر توسط دانشگاه آزاد اسلامی واحد مشهد در سال 1402 برگزار شده است. از این رو، این مفهوم و ابعاد مختلف آن مورد توجه جامعه علمی کشور قرار گرفته است. شایان ذکر این که آثار نگاشته شده حول محور مرجعیت علمی لزوماً به رشته یا گرایش علمی خاصی محدود نبوده‌اند و بر همین اساس، نویسندگان متعددی از رشته‌های مختلف علمی اعم از علوم انسانی و فنی و پزشکی در این زمینه قلم‌فرسایی کرده‌‌اند.
از دیگر سو، در باب اهمیت مرجعیت علمی همین بس که این مفهوم در اسناد مختلف بالادستی مانند سند چشم‌انداز جمهوری اسلامی ایران در افق 1404، سیاست‌های کلی علم و فناوری، سیاست‌های ملی اقتصاد مقاومتی، نقشه جامع علمی کشور، قانون برنامه پنجم توسعه، قانون برنامه ششم توسعه، قانون احکام دائمی برنامه‌های توسعه کشور، سند تحول دولت، لایحه برنامه هفتم توسعه به عنوان یکی از اولویت‌های علمی کشور درج شده است. همچنین، مرجعیت علمی در کنار دیپلماسی علمی از اولویت‌های وزارت علوم، تحقیقات و فناوری است.
در تعریف اولیه مرجعیت علمی گفته شده است: «دسترسی و استفاده بهینه از شبکه جهانی دانش». در این مسیر کشوری که خواهان مرجعیت علمی است نه تنها باید در مقوله علم و شاخه‌های علمی سخنی برای گفتن داشته باشد بلکه باید نسبت به پایش پیشرفت کمی و کیفی علم در کشورهای دیگر نیز آگاهی لازم را کسب نماید. بر این اساس، یک کشور می‌تواند با تمرکز بر حوزه‌های خاص دانش نسبت به تبدیل شدن به یک قطب علمی در منطقه و جهان و در نهایت از این طریق نسبت به ارتقای سطح رفاه در جامعه خود و تعالی بشر اقدام نماید. از طرف دیگر، در تعریف دیپلماسی علمی چنین گفته شده است: «دیپلماسی علمی، استفاده از همکاری‌های علمی بین کشورها برای رسیدگی به مشکلات مشترک و ایجاد مشارکت‌های سازنده بینالمللی برمبنای خرد، علم، نوآوری، فناوری برای مقابله با معضلات ملی و جهانی مانند تغییرات آب و هوا یا بیماری‌های همه‌گیر جهانی اختصاص دارد.» بر این مبنا، مرجعیت علمی می‌تواند به عنوان ابزاری برای حل مشکلات و چالش‌های مشترک بشریت در سطح جهانی با همکاری سایر کشورها به کار گرفته شود. در این مسیر، بی‌تردید، آموزش بخش بسیار مهم تبدیل شدن به مرجعیت علمی و ورود به حوزه دیپلماسی علمی است. آموزش دانشگاهی نیز بدون در اختیار داشتن کتب درسی معتبر و مرجه در هر یک از شاخه‌های دانش امری غیرممکن است. از این رو، کتب استاندارد آموزشی شاید یکی از نخستین مؤلفه‌های مرجعیت علمی و دیپلماسی علمی قلمداد گردد.
سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم اسلامی و انسانی دانشگاهی (سمت) نیز به عنوان متولی اصلی تدوین کتب علوم اسلامی و انسانی در دانشگاه‌ها، یکی از مراکز علمی مهم کشور است که مسوولیت مهم ترویج علوم انسانی از طریق تهیه کتاب‌های آموزشی استاندارد را بر عهده دارد. از این رو، برپایی همایشی حول محور «نقش کتاب درسی دانشگاهی در مرجعیت علمی» می‌تواند به ارتقای هرچه بهتر نقش کتاب دانشگاهی در منظومه دیپلماسی و مرجعیت علمی منجر شود. بر اساس بند 7 از ماده 2 اساسنامه سازمان سمت، یکی از وظایف و اختیارات سازمان عبارت است از «برگزاری همایش‌های علمی و ارائه دستاوردهای پژوهشی در قالب کارگاه‌های آموزشی با رعایت ضوابط و مقررات مربوط.» همچنین، بند 11 همین ماده به «ایجاد ارتباط و توسعه همکاری و تعامل با صاحب‌نظران، اندیشمندان، دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش عالی و پژوهشی و مراکز مشابه (حقیقی و حقوقی) در داخل و خارج کشور در راستای تحقق اهداف سازمان» اشاره دارد که در واقع، بسترساز برگزاری همایش‌های مرتبط با حوزه کاری سازمان و در تحلیل نهایی، ترویج و گسترش اهداف سازمان می‌باشد.
امید می‌رود با اتکای به خداوند متعال و مشارکت و هم‌افزایی جامعه علمی کشور در حوزه‌های مختلف، شاهد رشد و توسعه مرجعیت علمی علوم تولید شده به دست اندیشمندان و دانشمندان ایرانی و داشتن نقشی پررنگ برای اندیشمندان ایرانی در پیشرفت علوم در عرصه جهانی باشیم و همایش پیش رو نیز بتواند سهم خود را از طریق مشارکت در بسط و توسعه مفهومی مرجعیت علمی با تأکید بر نقش کتب علوم اسلامی و انسانی در این مسیر ادا نماید.